برنامه ریزی مسکن با رویکرد توسعه پایدار و با تأکید بر اقشار کم درآمد (مطالعه موردی: کردآباد اصفهان)

مسکن به عنوان سرپناه نیاز اولیه و اساسی بشر است. امروزه افزایش جمعیت و رشد شتابان شهرنشینی موجب افزایش فزآینـده تقاضـا برای مسـکن شده است. این مسـأله رشـد نامحدود افقـی شـهرها و توسـعه مخرب در حومـه آنها را در پی-داشته است و سبب گردیده تا برنامه ریزی مسکن و تأمین مناسب آن اهمیت دوچندان یابد. گسترش بی رویه شهر اصفهان در دهه های اخیر سبب پیوستن بافت های پراکنده حاشیه آن به محدوده شهری شده و مهاجرت فزآینده به آنها را به دنبال داشته است. این امر علاوه بر معضل کمبود مسکن به ویژه برای اقشار کم درآمد باعث گردیده تا این گونه بافت ها با رشد کاذب و بدون برنامه در جهت توسعه ناپایدار گام بردارند. محدوده کردآباد نمونه چنین بافتی است که در حاشیه شرقی اصفهان و جزء منطقه چهار شهرداری اصفهان می باشد. لذا هدف اصلی این پژوهش، دستیابی به توسعه پایدار مسکن با تأکید بر اقشار کم درآمد در محدوده کردآباد اصفهان می باشد. عطف به این هدف اصلی، اهداف فرعی زیر مطرح می-گردد: تبیین اصول و معیارهای توسعه پایدار در مقوله مسکن و شناخت شاخص های مسکن در ابعاد مختلف؛ بررسی و تحلیل وضعیت مسکن در محدوده کردآباد بر اساس معیارها و شاخص های تعریف شده؛ ارائه راهکارهای مناسب جهت دستیابی به توسعه پایدار مسکن با توجه به اقشار کم درآمد و پیش بینی های لازم در افق ده ساله (95-1385) در کردآباد. در پی پاسخ به چگونگی دستیابی به توسعه پایدار در مقوله مسکن با تأکید بر اقشار کم درآمد در کردآباد، دوفرضیه مطرح گردید: وضعیت سکونت در محدوده کردآباد از حیث شاخص های مسکن و با توجه به اصول و معیارهای توسعه پایدار مناسب نمی باشد؛ وضعیت نامناسب مسکن از لحاظ شاخص های چهارگانه تحت تأثیر ابعاد اقتصادی زندگی ساکنین کردآباد است. در این پژوهش با به کارگیری روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، ابتدا وضعیت محدوده و ساختار مسکونی آن با استفاده از شاخص های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی بررسی و سپس با استفاده از تکنیک سوآت تحلیل شده است. قابل ذکر است که شیوه های گردآوری اطلاعات شامل روش های اسنادی و میدانی می باشد. بررسی های اخیر نشـان می دهد که وضعیت سکونت در کردآباد در راستـای توسعه پایدار نمی باشد. درصد بالای اقشار کم درآمد، کیفیت نازل ساخت و سازها، همجواری کاربری های ناسازگار با بافت مسکونی، کمبود شدید فضاهای خدماتی و تعرض به اراضی کشاورزی، موید این مدعا است. در ادامه با استنتاج از مشکلات موجود، اهداف عملیاتی، راهبردها و سیاست های اجرایی تدوین گردیده است. نتایج حاکی از آن است که توانمندسازی خانوارهای کم درآمد، کاهش هزینه های ساخت، استانداردسازی مساکن، ساماندهی کاربری ها و افزایش نظارت شهرداری منطقه بر توسعه مسکن از کارآمدترین راهبردها جهت دستیابی به توسعه پایدار مسکن در کردآباد می باشد. در انتها پس از پیش بینی جمعیت کردآباد تا سال 1395، میزان نیاز به مسکن در محدوده مشخص شده است. در راستای توسعه پایدار، حفظ اراضی کشاورزی و صرفه جویی در مصرف زمین، با توجه به سطح بالای مساکن تخریبی و اراضی بایر و اینکه بافت کردآباد کم ارتفاع و عاری از هرگونه بلند مرتبه سازی است، امکان افزایش تراکم ساختمانی وجود دارد و می توان تمامی نیازها را تا سال افق طرح تأمین نمود.